Liburuak

100 URTE MENDI-MAGALEAN

BASKONIA MENDI TALDEAREN ETA MENDIZALETASUNAREN BESTE GERTAERA BATZUREN KRONOLOGIA HISTORIKOA

Egin klik azalean, liburu osoa ikusteko

NERBIOIKO ARROAREN MENDIAK

BASKONIA MENDI TALDEAren 75. urteurrena ospatu beharra zegoen. Horren harira, Klubeko bazkide eta lagunek ohiz kanpoko jarduerak prestatu eta egin zituzten: ekintza bereziagoak, eta egutegi oparoagoa.

Besteak beste, Nerbioi arroako mendi esanguratsuenetako ibilbideak bilduko zituen liburuxka egitea pentsatu genuen. Izan ere, hurbilekoa dugu ingurune hori (bertan bizi gara), eta, nolabait, gehienok bertan hazi eta hezi gara mendizaletasunean.

Hain erraza zirudien lanak, baina, erronka zekarkion Baskoniari: klubak, lehen aldiz, gida moduko bat egitea, mendian lehen urratsak ematen hasi nahi zutenentzako; eta, bide batez, gida horrek gorazarre egitea inguruko mendizale guztiei —eskualdeko tontorretara hainbeste aldiz igo ziren haiei, hain zuzen ere—. Garrantzitsua iruditu zitzaigun, era berean, lan hori elkarrekin egitea: nahi zuten bazkide guztiek, modu guztiz anonimoan, ekarpenak egin ahal izatea, beren eskarmentuan edota kuadrillarekin izandako bizipenetan oinarrituta. Beraz, liburuxka egiterakoan bat egin zuten mendizaletasunak berezko dituen ezaugarri bik: talde-lanak eta anonimotasunak.

Egileek ez daukate argi zein den «Nerbioi» izenaren jatorria. Batzuek Peña Nervinarekin lotzen dute (Delika inguruan ur-jauzia dagoen ingurune horrekin). Badago izena Nerva enperadore erromatarrarekin lotzen duenik ere (oso antzinako dokumentuetan ageri da haren izena). Nervio, Nansa eta Calybe izena ere aipatu izan dute beste batzuek. Kontuak kontu (historiarako datuak dira horiek), guretzat Nerbioi da. Kitto.

Zehazki non jaiotzen den ere ez dago finkatuta. Esan ohi dugu Nerbioi-ibaiaren ur-jauzia dela haren jaiotza, baina, bistan da, hori ez da zuzena. Ikertzaileek diote benetako iturburuak Kantauri eta Mediterraneo isurialdeak bereizten dituen muga zehazgabean daudela, Arabako Gibijo eta Gillarte mendilerroen artean, ur-jauzitik km batzuk hegoaldera (Arangatxas tontorra lekuko). Uda garaian, ez dago emaririk ibaiaren magal labur eta zehazgabean. Euri-sasoian edota elurrak mendiak zuritzen dituenean, berriz, ehun metro baino gehiagoko ur-jauzia isurtzen da Delika inguruetara.

Horrela, bada, Arrastariak ongi etorria egiten dio jaio berriari. Errekaren ur gardenak sigi-saga eta bare-bare doaz Arabako bailara horretan zehar, eta, bidean, zenbait errekastoren urak jasotzen dituzte: Altos del Corral, Bagate eta Urkabustaizekoak, batetik; eta Sálvada edo Gorobelekoak, bestetik. Urduñatik sartzen da Bizkaira Nerbioi: behinola Jaurerriko hiriburu izandakoa ureztatzen du.

Gero, ibaiak iparrera egiten du nabarmen, eskuinera dagoen Garate mendiaren magalek (Urkabustaiz mendilerroaren luzapena) eta Santa Cruz tontorrak (Babioren bikia) osatzen duten arroilean zehar. Horiexek dira, era berean, Zaballatik Sálvada eta Aiarako bailararen artean dauden tontorretatik ekialdeen kokatuta daudenak. Arabara bueltan, Saratxo zeharkatu, eta Amurriora sartzen da Nerbioi. Aurrerago, Amurrio eta Luiaondo artean, lehen emari garrantzitsua hartzen du Nerbioik: Izoria ibaiaren urak.

Handik aurrera, IErantz egiten du, Pagonabarra eta Pagolar mendiak ezkerrera utzita. Lantegiz betetako Laudio herrira iritsi gara. Udalerri hori da, Amurriorekin batera, Aiarako bailararen erdigunea. Apur bat lehenxeago, eskuinetara, Jesuri eta Elorritxugane tontorrek Arrola ondoan eratutako mendigunea gainditu dugu. Santa Marina baseliza dago bertan.

Bide batez, badirudi Urkabustaizeko tontorrean bertan San Pedro de Berazaren omenezko baseliza egon zela; eta, Babion, edo handik hurbil, beste bat egon zela, Santa Cruz de Burubiori eskainia (XVIII. mende hasieran eraitsi omen zuten). Eta, Laudion gaudela, ezin aipatu gabe utzi Santa Lucía de Yermokoa, Kamaraka mendiaren magalean.

Laudio atzean utzita, indartsuago eta beteago doa gure Nerbioi: heldua da ja, eta ilundu egin zaizkio ur gardenak izandakoak. Gizakiok badugu zerikusirik horretan…

Araba eta Bizkaia arteko mugan gaude, Aretatik hurbil. Zati txiki batean zehar, ekialdera egingo dugu. Orozko ibaiaren urak gehituko zaizkio Nerbioiri. Orozko ibaia, Altube eta Arnaurik osatzen dute (bigarren hori, berriz, Itxina eta Montes de Amo direlakoen hormen bertikaletatik isuritako errekasto ugarien emaitza da). Han, goialdeetan, urrun, zenbait tontor: Aizkorrigane, Altipitatz, Gorosteta, Oderiaga, Ubixeta eta Burbona. Gorbeiako mendilerroko ur garbiak dira, Kantaurira bidalitako mezu bat…

Eta, hala, Bizkaian sartu, eta Nerbioiak iparrerantz joko du, berriro ere, Untzuetako magalek behartuta (Gorbeiako mendilerroaren azken tontorra da; tartean daude Garaigorta, Aizbelabe, Samelarre eta Arandia). Orozko eta Zeberio bailara bizkaitar garrantzitsuen arteko muga ere bada aipatutako mendilerroa.

Ezkerretara, Alpitxu tontor xumea, Goikogane arranditsura bidean mailatxo soil bat besterik ez dena. IMrantz, berriz, Kamaraka eta Ganekogortarekin lotuko dugu bidea (Bilbo inguruko mendirik garaiena).

Bizkaiko lurretan aurrera doa Nerbioi: Arakaldo, Arrankudiaga, Ugao… Azken horretan, Zeberio ibaiaren urak hartzen ditu Nerbioik (Arratia bailaratik hurbil jaio, eta bailarako urak bideratzen ditu Zeberio ibaiak).

Iparrerantz jarraituta, Arrigorriaga igaroko dugu, inguruan beste mendi batzuk ditugula. Aldapa handiagoa ala txikiagoa izan, Nerbioi bailara osatuko dute horiek ere. Antzina ur garbi eta gardenak zituen ibaiak zati horretan, eta arrainak ere bai. Gaur egun, aldiz, urak ez dira ez garbiak, ez gardenak: beltzaxkak dira, industria-hondakinek kutsatuak. Hori izango da, akaso, «aurrerabidearen eta garapenaren» prezioa (hori guztia gutxieneko ekologiko batzuekin bateragarria izango ez balitz bezala).

Artanda eta Upo ekialdetik, eta Pastorekorta eta Pagasarriko mendiak mendebaldetik, azken tontorra den Malmasineraino heltzen dira, Nerbioi ibaiak jaiolekutik Basauriraino egindako ia 50 km-ko ibilbidearen azken zatiaren zaindariak bailiran. Hantxe elkartzen da Ibaizabal anaiarekin. Herrian bertan, arazoak ditu ibaiak, gizakiok bere bidea gureganatu dugulako: estutu egin dugu, eta «hormigoizko mendiak» eraiki dizkiogu magalean bertan. Ordea, ibaiak badaki oztopo horiek guztiak gainditzen eta Urbi topagunera heltzen.

Hantxe ere, eztabaidarako beta: batzuek diote Ibaizabal dela Nerbioiren ibaiadarra; beste batzuentzat, aldiz, kontrakoa da. Aroz aro sortutako dokumentazioak argi uzten du ibai biak batu ostean sortzen den emariak izen biak jaso izan dituela: Ibaizabal zein Nerbioi. Geologiaren alorreko argudioak, ibaiaren orientazio orokorra, ur-emariaren edukiera eta luzera aztertu ondoren ere, geologoak eta ikertzaileak ez datoz bat. Guk geuk, gaiari buruz ezjakinak izan arren eta kontuan hartu barik zein den zeinen ibaiadarra, zera nabarmendu nahi izan dugu: ibai anaia biak ELKARTU egiten direla; antzina garbi eta garden izandako urak, gaur ilun eta kutsatuak, batera doazela elkarrekin, Kantauri itsaso handirantz, bake eta askatasunaren ikur.

Naturan gertatzen dena, gerta bedi gizakion artean ere.

Leer más
Show less

75 URTE MENDIETATIK ZEHAR

Kluba sortu zeneko 75. urteurrenaren kariaz garatu beharreko jardueretako bat izan zen Baskonia Mendi Taldearen historiari buruzko liburu hori egin eta argitaratzea, Klubaren bizipen, pertsona eta egintza esanguratsuenak jasotzeko eta aipatutako urteurrenari lotutako ekintzen berri emateko.

Bi izan ziren liburua egitera bultzatu gintuzten arrazoi nagusiak:

1.- Datuak batu eta antolatzea, eta, horiek eskuan, gure Klubaren historia ahalik eta modu fidelenean kontatzea.

2.- Horren guztiaren berri ematea bazkideei, lagunei eta basauriarrei, ikus zezaten zer-nolako ahaleginak egin dituen Klubak 75 urte betetzeko (espero dezagun 100 urte ere beteko dituela!).

Ordea, ez zegoen Gerra Zibilaren aurreko daturik, dokumenturik eta garaikurrik. Eragozpen handia izan da hori, zeren eta, garai hartan, mendizaletasuna egon bazegoen arren, ezer gutxi idazten zuten horren gainean, eta zaila da garai hartako urteak irudikatzea. Liburuan emandako datu asko, beraz, ahozkoak dira, Kluba bizi eta sentitu zutenen ahotik jasotakoak. Gaur egun, oraindik ere, gure taldearen historia bizia dira haiek.

Hiru zati ditu liburuak:

1.- Klubaren lehen urteak: sortu zutenetik 1952ra bitarteko garaia. Ezer gutxi dago idatzita. Batez ere, ahozko testigantzak daude. «Club Deportivo Basconia» izena zuen Baskoniak, garai hartan.

2.- Talde alpinoaren birsortzea 1953an. Futbol Atalarekin zeuden loturak hautsi, eta adar independentea osatu zuten, «Club Deportivo Basconia, Sección de Montaña» izenekoa. 1969ra arteko garaia izan zen.

3.- 70eko eta 80ko hamarkada. «Grupo Alpino Basconia» deitu zen hasieran, eta «Baskonia Mendi Taldea» gero. 75. urteurrena ospatu zuten 1988an.

Azkenik, honako hauei guztiei eskerrak ematen dizkiegu, gaur egunera arte iristeko eman diguten laguntzagatik: Basauriko Udala, Bizkaiko Foru Aldundia, Euskal Mendizaleen Federazioa eta Bizkaiko Mendizale Federazioa.

Era berean, zorionak ematen dizkiogu gure «anaiari», Club Deportivo Basconiaren Futbol Atalari. Historia eta bide luzea dugu biok, eta haiek ere 75. urteurrena ospatuko dute aurtengoan.

IBAIZABAL ARROAKO MENDIAK